سهم انرژی هستهای از تولید برق جهانی | در سال ۲۰۱۸ سی و یک کشور جهان دارای راکتور انرژی هسته هستند. در واقع تعداد این کشورها بعد از سال ۲۰۱۱ که ایران اولین راکتور خود را راهاندازی کرد و به جرگه کشورهای دارای فناوری هستهای پیوست ثابت مانده است.
ناوگان جهانی هستهای در سال ۲۰۱۷ بیش از ۲۵۰۰ تراوات ساعت الکتریسیته تولید کرده است که یک درصد نسبت به سال قبل رشد داشته، اما نسبت به پیک تاریخی تولید در سال ۲۰۰۶، ۴ درصد کمتر بوده است. مسئول این افزایش انرژی نیز کشور چین بوده است و بدون لحاظ کردن چین تولید برق هستهای در جهان در سال گذشته میلادی با کاهش روبهرو بوده است.
سهم انرژی هستهای از تولید برق جهانی در طول ۵ سال گذشته نسبتا پایدار بوده است که این میزان در سال ۲۰۱۷ حدود ۱۰.۵ درصد بوده است. در سال ۲۰۱۷ تولید انرژی هستهای در ۱۳ کشور افزایش یافت در ۱۱ کشور با کاهش مواجه بود و در ۷ کشور ثابت باقی ماند. ۵ کشور چین، مجارستان ایران، پاکستان و روسیه به بیشترین میزان تولید انرژی هستهای خود در این سال دست یافتند.
در همین سال پنج کشور ایالات متحده آمریکا، فرانسه، چین، روسیه و کره جنوبی بزرگترین تولیدکنندگان انرژی هستهای بودهاند و ۷۰ درصد تولید انرژی برق هستهای جهان را عهدهدار بودهاند. چین در سال ۲۰۰۷ جایگاه پانزدهم را در بین کشورهای تولیدکننده انرژی هستهای داشت که هماکنون به جایگاه سوم رسیده است و دو کشور آمریکا و فرانسه بیش از ۴۷ درصد انرژی هستهای جهان را تولید میکنند.
سهم ایران از انرژی هستهای جهان که توسط تنها راکتور تجاری آن تولید میشود با رشدی آرام از ۲.۱ در سال ۲۰۱۶ به ۲.۲ درصد در سال ۲۰۱۷ رسید. از زمانی که اولین راکتور انرژی هستهای در ۲۷ ژوئن ۱۹۵۴ در اوبنینسک اتحاد جماهیر شوروی سابق راهاندازی شد دو موج عمده در تولید و راهاندازی این صنعت سپری شده است پیک اول آن مربوط به سال ۱۹۷۴ است که در آن سال ۲۶ اتصال شبکه شکل گرفت و دومین موج مربوط به سالهای ۱۹۸۴ و ۱۹۸۵ دقیقا قبل از حادثه چرنوبیل است که هر سال ۳۳ اتصال شبکه به دست آمد.
انرژی هستهای در اواخر دهه ۹۰ با وقفه واحدهای عملیاتی مواجه شد و در سال ۱۹۹۰ برای اولینبار تعداد راکتورهای خاموش بیش از راکتورهای فعال بود. در دهه ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۰ واحدهای راهاندازی شده بیش از راکتورهای خاموش بود. در فاصله سالهای ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۸، ۴۸ راکتور راهاندازی شد که ۲۹ مورد آن در چین بوده است. در سال ۲۰۱۷ همچنین سه واحد بهخاطر عمر بالا و فرسودگی در آلمان، کرهجنوبی و سوئد بسته شدهاند. در نیمه اول سال ۲۰۱۸ نیز ۵ راکتور به تعداد واحدهای هستهای جهان اضافه شده است.
در مجموع در سال ۲۰۱۸ تعداد ۴۱۳ راکتور هستهای در ۳۱ کشور جهان وجود دارد. انرژی هستهای در انحصار تنها ۱۶ درصد کشورهای عضو سازمان ملل متحد قرار دارد و بیش از نیمی از انرژی هستهای جهان در کشورهای عضو اتحادیه اروپا تولید میشود. کشور چین در سال ۲۰۱۷ در تولید انرژی هستهای ۱۸ درصد رشد داشته است و نزدیک به ۴ درصد از کل الکتریسته این کشور از انرژی هستهای به دست میآید. در فرانسه نیروگاههای هستهای تولید ۷۱.۶ درصد تولید برق این کشور را به عهده داشتهاند که البته این پایینترین میزان از سال ۱۹۸۸ تاکنون بوده است و برق هستهای در فرانسه کاهش داشته است و پیک تولید برق هستهای در این کشور در سال ۲۰۰۵ به میزان ۷۸ درصد از کل الکتریسیته فرانسه بوده است.
در آلمان هشت راکتور هستهای در سال ۲۰۱۷ حدود ۷۲ تراوات ساعت برق تولید کردهاند که حدود ۱۲ درصد از کل برق این کشور را شامل میشود که کمی بیش از یک سوم اوج تولید برق هستهای این کشور در سال ۱۹۹۷ میباشد که در آن زمان حدود ۳۱ درصد از کل برق تولیدی این کشور از طریق هستهای بوده است. در ژاپن نیروگاههای هستهای در سال ۲۰۱۷، ۳.۶ درصد الکتریسیته این کشور را تولید کردهاند که نسبت به سال ۱۹۹۸ به حدود یک دهم کاهش یافته است. در مورد ژاپن باید به فاجعه فوکوشیما نیز اشاره کرد که هنوز پس از گذشت هفت سال با چالشهای آن دست و پنجه نرم میکنند. هنوز هم برنامهریزی برای حذف آلودگیهای آن ادامه دارد. حجم زیادی از آب هنوز به درون راکتورهای نیمسوخته برای خنک کردن زبالهها تزریق میشود که بسیار آلوده است.
برخی از کارگران و کارمندان نیروگاه به بیماریهایی مانند سرطان تیروئید مبتلا هستند. بیش از ۵۰ درصد افرادی که از فوکوشیما تخلیه شدهاند تمایل به بازگشت به خانههایشان ندارند و به طور کلی طبق تخمینهای اداره محیط زیست کشور ژاپن این حادثه ۲۶ میلیارد دلار خسارت به بار آورد. تولید انرژی هستهای در کره جنوبی در سال ۲۰۱۷ بیش از ۸ درصد کاهش یافته است که ۲۷ درصد الکتریسیته این کشور را شامل میشود که نسبت به سی سال پیش به یک سوم رسیده است. در انگلستان انرژی هستهای حدود یک درصد کاهش یافت که نزدیک به ۲۰ درصد برق این کشور از طریق هستهای تامین میگردد. در ایالات متحده تقریبا تولید انرژی هستهای ثابت باقی مانده است و حدود ۲۰ درصد تولید انرژی برق این کشور را شامل میشود و دولت فدرال به هشت نیروگاه برای جلوگیری از بسته شدن زودهنگام یارانه پرداخت کرده است.
امروزه سرمایهگذاری در انرژیهای تجدیدپذیر بهعنوان جایگزینی برای انرژی هستهای که به عنوان یک صنعت گران و پرهزینه قلمداد میشود در حال افزایش است. این موضوع بهویژه بعد از پروتکل کیوتو در سال ۱۹۹۷ در زمینه تغییرات آب و هوایی شدت بیشتری گرفته است. گزارشهای جهانی نشان میدهد که سرمایهگذاری در صنعت هستهای در سال ۲۰۱۷ برای احداث ۴ راکتور جدید ۱۶ میلیارد دلار بوده است این در حالیست که بیش از ۲۸۰ میلیارد دلار در زمینه انرژیهای تجدیدپذیر (بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار در زمینه انرژی بادی و ۱۶۰ میلیارد دلار در زمینه انرژی خورشیدی و فتوولتائیک) سرمایهگذاری شده است که کشور چین به تنهایی در این زمینه ۱۲۶ میلیارد دلار سرمایهگذاری کرده است که ۴۰ برابر میزان سرمایهگذاری سال ۲۰۰۴ است. مکزیک و سوئد نیز برای اولین بار جزو ده کشور اول سرمایهگذاریکننده در زمینه انرژیهای نو و تجدیدپذیر قلمداد میشوند. این انرژی در سال ۲۰۱۶ توانسته است ۱۵۷ گیگاوات برق به شبکه جهانی اضافه کند.
نکتهای که در اینجا شایان ذکر است اینست که استفاده از انرژی هستهای در تولید الکتریسیته و صنعت برق روز به روز در حال کاهش است چرا که بخاطر گران بودن قادر به رقابت در بازار نیست و بعضا از صنعت برق هستهای به عنوان صنعتی رو به زوال نام میبرند، اما واقعیت اینست که شواهد بسیاری در دست است که استفاده نظامی و تسلیحاتی از صنعت هستهای در کشورهای پیشرو در حال افزایش است به عنوان مثال در ایالات متحده آمریکا به موازات آنکه اهمیت انرژی هستهای در برق کاهش یافته جایگاه این انرژی در نیروی نظامی دریایی و در قالب مهندسی هستهای افزایش یافته است.
